|
Drafbaan Mereveld bij Utrecht: 1938 - 1971.
(onderstaande tekst, de plattegrond en een foto zijn met toestemming
overgenomen uit het boek "Draf- en Renbanen in Nederland"
van Durk Minkema.)
In 1934 wist de gemeente Utrecht de hand te leggen op een terrein
van 17 ha aaneengesloten grasland, dat een onderdeel vormde van
de stadsboerderij Mereveld. Het lag in de trechter, waar ten oosten
van Utrecht de spoorlijnen uit de richting Arnhem en de richting
Den Bosch bij elkaar komen, direct ten oosten van de Mereveldse
weg. Mereveld lag toen nog op het grondgebied van de gemeente Bunnik
en zou bij de grenswijziging van 1 januari 1954 bij Utrecht gevoegd
worden. Het land was in gebruik bij de geziene paardenman Toon van
Wijk, de huurder van de hofstede Mereveld. die er tevens een dekstation
exploiteerde en veel luxe tuigpaarden fokte. In 1936 begon de gemeente
Utrecht in het kader van de werkverschaffing met de aanleg van een
draf- en renbaan annex motorbaan op het complex, waarvoor de N.V.
tot Exploitatie van het Sportpark Mereveld werd opgericht. Daarvoor
werd eerst de stugge, zware rivierklei van de Houtense vlakte omgeploegd
tot een diepte van 20 cm. Toon van Wijk deed dat met een ploeg,
bespannen met vier zware paarden. Geen sinecure, want na iedere
ronde van duizend meter moest de ploegschaar in de smederij weer
opnieuw scherp gesmeed worden. Het uiteindelijke resultaat was een
fraaie, 1000 meter lange grasbaan met opgehoogde bochten, met deels
daarbinnen, deels ermee samenvallend, een motorbaan van 650 meter.
Aan de zuidkant van de baan verrees een tribune voor negenhonderd
personen, met daaronder een groot café, keuken, kleedlokalen, etc.
Vanaf de tribune liep een talud glooiend af naar de baan, zodat
men overal het gebeuren op de baan goed kon overzien. Ten westen
van deze tribune bevond zich de tweede rang, eveneens met een kleine
tribune, meer een soort regenshelter. En ten oosten van de grote
tribune stond eerst de twee verdiepingen hoge rechterstoel ter hoogte
van de finish met daarnaast een defileerruimte voor de paarden.
Later zou ten oosten hiervan op het zogenaamde eigenarenterrein
ook nog een kleine tribune verrijzen.
Mereveld in aanbouw in 1937.
(foto Utrechts Archief)
Jaren later, aan de bomen te zien, worden hier
paarden getraind door medewerkers van
trainer Nico Bloemsaat of Piet Smit.
(foto Utrechts Archief)
Boven: Kampje naast de tribune.
Boven: De stallen van Mereveld.
Mereveld was bereikbaar vanaf de Koningsweg via de smalle Mereveldseweg,
waarbij de spoorlijn Utrecht-Arnhem gekruist moest worden. Hier
hebben de spoorwegen zelfs nog enige tijd een speciale halte geopend
gehad ten behoeve van de bezoekers aan de drafbaan. Over het spoor,
tegenover de westelijke bocht van de baan, stond de boerderij van
Van Wijk. Toon van Wijk was tevens belast met het onderhoud en het
toezicht op de baan. Hij bood stalling aan voor de deelnemende koerspaarden
en had een paar woonvertrekken ingericht tot café.
Mereveld zou ruim dertig jaar lang een belangrijke rol spelen in
het Nederlandse drafgebeuren. De openingsmeeting vond plaats op
Pinkstermaandag 6 juni 1938. Dat gaf aanleiding tot veel commotie,
omdat de leidende baan Duindigt op die dag ook een meeting had,
welk een groot fiasco werd omdat paarden en bezoekers wegbleven.
Duindigt was hierover zo ontstemd, dat het prompt alle resterende
meetings van dat jaar annuleerde en pas in augustus 1939 weer open
ging. Op Mereveld was bij de opening de toeloop enorm, er waren
tussen de vijftien- en zestienduizend betalende bezoekers, waar
de nauwe toegangsweg uiteraard niet op berekend was, zodat er grote
opstoppingen ontstonden. De toegangskaarten raakten geheel uitverkocht,
de lokettisten konden het niet meer aan, zodat de bestuursleden
de entreegelden maar incasseerden. Ook de programma's raakten geheel
uitverkocht. Mereveld was zo volgepakt dat het publiek zich zelfs
in groten getale op het middenveld installeerde. De grasbaan was
in uitstekende condite, zodat er die openingsdag gelijk een nieuw
Nederlands grasbaanrecord werd gelopen. Mereveld koerste door tot
diep in de herfst, maar bij nat weer werd de kleibaan glad en glibberig
en in feite ongeschikt om erop te koersen. Daarom werd al in het
najaar van 1938 aan de binnenzijde van de baan een koolaspad aangebracht,
dal het jaar erop al verbreed werd tot 17 meter. De buitenkant bleef
gras, mede met het oog op de rennen die er enkele keren werden gehouden,
de laatste in 1952. In het voorjaar van 1954 werd de gehele baan
gerenoveerd. Uiteraard trokken de meetings op den duur lang niet
zo veel bezoekers als bij de opening. Om het bezoek te stimuleren
werden er op de meeting van 23 juli 1939 na de koersen zelfs bokswedstrijden
gehouden, waarvoor een speciale ring voor de tribune was opgetrokken.
Na de Tweede Wereldoorlog werden de draverijen op Mereveld gehouden
onder auspiciën van in 1945 opgerichte Utrechtse Paardensport Vereniging.
De UPV Mereveld organiseerde belangrijke draverijen. zoals Merevelds
Mijlrecord. Ook de Sweepstakes voor driejarige dravers zijn er verscheidene
jaren gehouden. In 1955 werd de draverij om de Gouden Zweep, die
na 1884 niet meer verreden was, in ere hersteld. Prins Bernhard
reikte de zweep op Mereveld uit aan trainer/pikeur Piet Strooper,
die met Roland had gewonnen.
Boven: De drafbaan vanaf de tribune gezien.
In de verte ziet u de spoorlijn
Utrecht - Arnhem.
Boven: Een beeld van latere datum: Een ansichtkaart uit de jaren zeventig.
In de verte ziet u de spoorlijn
Utrecht - Arnhem.
Boven: Theo Messidor wint op een volgepakt Mereveld.
Op thuisbaan Mereveld worden Gallant Way
en Piet Smit gehuldigd voor het winnen van
de Derby (een week eerder op Duindigt).
Deze foto geeft een beeld van de
andere tribunes en de rechterstoel.
Peerdenpieten
En vanaf 1958 vond er jaarlijks de Peerdepietenprijs plaats, een
draverij voor veterinaire studenten. Na de sluiting van Mereveld
verhuisde deze prijs naar Hilversum en tegenwoordig wordt die op
Duindigt verreden. Deze gebeurtenis is ieder jaar een groots studentenfestijn.
Vanaf 1956 was de trainer-pikeur Nico Bloemsaat mei zijn entrainement
aan de baan verbonden. Toen hij in 1959 bij een noodlottig auto-ongeluk
om het leven kwam, werd het entrainement voortgezet door zijn assistent
Piet Smit, die later zijn intrek zou nemen in een bungalow op het
stalterrein bij de baan.
Sluiting
Al vanaf het begin van de jaren zestig
stond het voortbestaan van Mereveld op het spel in verband met de
geplande aanleg van de rijksweg A27 ten oosten van Utrecht. Aanvankelijk
was deze weg pal ten oosten van Mereveld gepland, maar na de ontdekking
van een Romeins castellum daar werd de weg dwars over Mereveld geprojecteerd.
Een geheel Nieuw-Mereveld zat er niet in omdat het leidende orgaan,
de NDR, koos voor modernisering van de dichtbij gelegen baan van
Hilversum. De laatste meeting werd gehouden op zondag 24 oktober
1971. De ironie van het lot wilde dat nog diezelfde maand de gemeenteraad
van Utrecht besloot, na hevige acties van milieu-zijde om het bos
van Amelisweerd zoveel mogelijk te sparen, het tracé van de A27
meer naar het westen te verleggen, zodat Mereveld behouden kon blijven
(op een deel van de noordwestelijke bocht na). Maar toen was de
beslissing om Mereveld te sluiten al definitief! Wel bleef het nog
jaren trainingsgelegenheid van trainer Piet Smit. Maar op 1 januari
1992 gingen de poorten definitief dicht. Ruim een jaar later werden
de restanten van de tribune en het stalterrein gesloopt en thans
is de drafbaan met de omliggende landerijen herschapen tot de golfbaan
Amelisweerd.
(Bronnen: Het Stadsblad; Utrechts Nieuwsblad)
Tot zover de tekst uit het boek van Durk Minkema.
De foto's met dank aan Wim Huybers en het Utrechts Archief.
Boven: Luchtfoto uit 1969:
ten oosten van de stad Utrecht is in de
verte de baan Mereveld voor de donkere
bossen zichtbaar. De rotonde op
de voorgrond is knooppunt Lunetten.
(foto's Het Utrechts Archief)
Boven: Deze foto is vanuit het oosten genomen.
Van middenonder schuin omhoog loopt de A-12
van Arnhem naar Utrecht.
Goed is te zien dat de grondwerken voor de A-28
vanaf knooppunt Lunetten (linksboven) in eerste
instantie in de richting van de drafbaan gericht zijn.
Het tracé is later naar het westen afgebogen,
vanwege protesten (Amelisweerd).
De drafbaan bleef daardoor gespaard,
maar is toch verdwenen. Op de plaats
van de drafbaan bevindt zich nu een golfbaan.
Op deze foto is de plek, waar later de wijk Lunetten
zou verrijzen, nog een maagdelijke polder.
Aan de rechterkant van de foto, van onder
naar boven, loopt de spoorlijn Arnhem - Utrecht.
Van links naar rechts de spoorlijn Den Bosch - Utrecht.
De beide spoorlijnen komen aan de rechterkant samen.
Boven: Een Luchtfoto van dichterbij, vanuit het noord-oosten in 1966:
Rechtsonderin loopt de spoorlijn. Bij de verste bocht
de
boerderij van
Van Wijk. Links de tribune en het stallenterrein.
(foto ANP)
Boven: Luchtfoto vanuit het zuid-oosten in 1966:
De horizontale lijn bovenin is de spoorlijn.
(foto ANP)
|
