Bekende stoeterijen in Nederland

Artikel gepubliceerd in het weekblad Draf&Rensport
nr.12 (Breeders Special) van 19-3-2025,
met toestemming overgenomen, waarvoor dank.

Auteur: Henri van Voorn

Titel: 'Stoeterijen door de jaren heen'

Ik heb ze zien komen en zien gaan, de grote professionele stoeterijen, die in de jaren zestig uit de grond werden gestampt. Tot aan die tijd stonden dekhengsten vaak bij trainers op stal zoals bij Willem Geersen en Nuttert Oosting. Ik herinner me ook zogenaamde "dekstations" zoals Pama in Zuidhorn, waar Joh. Smit zijn hengsten stonden en Leidschendam waar de succesvolle Double Six M dekte. Aan een paar van die nieuwe stoeterijen haal ik graag herinneringen op.

Die zwei Brüder Snetselaar
Ze werden opgezet door succesvolle zakenlieden, die op uiteenlopende wijze hun geld verdienden. Van kruideniers tot slagers en van een cafébaas tot iemand die patent aanvroeg op een zeepautomaatje. Na hard werken raakten ze verslingerd aan paarden en vervolgens wilden zij hun droom compleet maken met een eigen stoeterij. De broers Geurt en Gerrit Snetselaar uit Venlo zetten de toon met stoeterij Buitenzorg. De broers waren nog jong toen zij een klein kruidenierswinkeltje en een groentewijk in 1961 achter zich lieten en een grote supermarkt in Venlo openden. Als "die zwei Briider von Venlo" trokken zij horden Duitsers naar hun zaak. Het liep als een tierelier en de broers waren al op jonge leeftijd miljonair. Ze zochten een hobby voor de nodige ontspanning en dat werden de dravers. Het begon met Bonnes Nouvelles en Brutus Stuermann, maar daarna gingen de remmen los en liepen er op een gegeven moment 35 dravers op naam van hun stal Marion. (wie was Marion eigenlijk?)

Boven: De gebroeders Snetselaar bij hun supermarkt in Venlo,
volledig op de Duitse kopers gericht.

Boven: Links loopt Elisabeth Hollandia (Martin Vergay) en
rechts Emberiza S (met Gerard van Eijkelenborg).
Beide merries waren in bezit van Stal Marion van de
gebroeders Snetselaar, die later Stoeterij Buitenzorg zouden
opzetten. Ze stonden in verschillende stallen: Elisabeth bij Geersen
en Emberiza bij Peter Koppejan. Elisabeth wint hier de Derby 1966
met een neuslengte. tussen hen in loopt Eric Kinley die vierde wordt.
Aan de reling wordt de niet zichtbare Eronica W derde.

Buitenzorg, de start
Successen bleven niet uit en in 1965 en 1966 stond stal Marion bij de eigenaren aan de top. Gerard van Eykelenborg won in 1966 met Emberiza S de Sweepstakes. In de Derby werd zij tweede achter stalgenoot Elisabeth Hollandia met Martin Vergay. Er moest zo'n tien minuten op de foto gestudeerd worden. Verder schitterde de internationale crack Jour de Java in de Marion kleuren. Ondertussen waren "de Brüder" ook eigenaar geworden van het landgoed Buitenzorg in Bemmel. Het oude gebouw werd opgeknapt en er werden nieuwe stallen bijgebouwd. Piet Meinardi verliet de Groningse klei om in 1965 de eerste bedrijfsleider van het nieuwe miljoenenbedrijf te worden. Jour de Java en Pompe Trickson waren de eerste hengsten maar daar kwam al snel Lullwater Victory bij. Op 6 maart 1966 werd het eerste veulen bij Buitenzorg geboren. En wat voor eentje! Uit de kruising Lullwater Victory x Progusta werd Henri Buitenzorg geboren. Piet Meinardi sprak legendarische woorden tot de Snetselaars: "Als alle veulens zo worden als deze, mag u de grond wel kussen waarop u loopt." Henri zou als jaarling verkocht worden, maar niemand wilde de minimaal gevraagde 30.000 gulden voor hem neertellen. Een maand later was zelfs 20 mille nog teveel gevraagd. Geurt en Gerrit snapten er niets van en zeiden tegen hun bedrijfsleider: "jij met je grote mond, je krijgt `m als vriend goedkoper. Wat wil je er voor geven?" Zo werd Piet voor 15.000 gulden eigenaar van Henri Buitenzorg. Jan Wagenaar met Annie aan zijn zijde maakten er vervolgens een grote crack van. Hij won de Derby, diverse kampioenschappen en de eerste Prijs der Giganten ooit. Na Henri werden er toppers geboren als Jojo Buitenzorg en Lido Buitenzorg. De eerste dekhengsten verdwenen en werden vervangen door Dean Worthy, Gutenberg en Star Performer.
Aan de loopbaan van Piet Meinardi kwam een abrupt einde in 1972. De Snetselaars stonden plots voor hem met de mededeling dat de zaak verkocht zou worden. Piet ging met vervroegd pensioen en zoon Harry ging via Baarlo, waar de koerspaarden van stal Marion stonden, naar de Gallant's Farm.

Boven: Henri Buitenzorg na zijn fabuleuze zege in de Derby van
1969 met de familie Wagenaar en rechts eigenaar Piet Meinardi
bij de huldiging.

Boven: de Amerikaanse hengst STAR PERFORMER
getoond door Harry Meinardi.
Geïmporteerd door Willem Geersen, heeft hij hier nog
enkele jaren gekoerst. Daarna was hij dekhengst
bij Buitenzorg, Gallant's Farm, Stoeterij Laren en Star Farm.
Hij was jarenlang Kampioen Vaderpaard en bracht o.a.
Kees Verkerk, Monty Buitenzorg, Manza Buitenzorg, etc.

Buitenzorg met Nas
Wim Nas kocht Buitenzorg, dat gelegen was in zijn woonplaats Bemmel. Hij was tot die tijd onbekend met dravers. Hij was groot geworden met de handel in pony's. Wim kocht aanvankelijk alleen de stoeterij en huurde Star Performer. Toen de Snetselaars ook hun bedrijf in Baarlo gingen opheffen, kocht Nas ook de fokmerries en jaarlingen. Hij organiseerde direct een veiling waarbij latere toppers als Manza en Monty Buitenzorg werden verkocht. Die brachten maar een schijntje op vergeleken bij Menri Buitenzorg. Het broertje van Henri ging voor 51.000 gulden weg maar bleek geen meter te kunnen harddraven.
De eerste keer dat ik Buitenzorg bezocht keek ik mijn ogen uit. Sijbrand en Titia lwema waren er sinds 1974 bedrijfsleider. Zij zouden na 15 jaar Buitenzorg in Lelystad hun eigen Flevofarm oprichten. Wim Nas kocht later hengsten als Brogan, Udet Hanover en Nevele Impulse. De leiding van het bedrijf kwam bij Jos van Koolwijk te liggen. Wim Nas kocht ook Jojo Buitenzorg aan. Hij vertelde me in december 1999, toen hij het bedrijf over deed aan zoon Jan, dat hij en zijn vrouw Net vol vertrouwen waren afgereisd naar Wolvega waar Jojo Buitenzorg moest koersen met Jan van Dooyeweerd. Nippend aan een glas "Buitenzorg wijn" vertelde hij: "Jojo had de Grote Prijs van de Gooi en Eemlander gewonnen en de hele familie ging mee naar Wolvega om onze topper te zien. De start was nog niet gevallen of Jojo sprong en werd uitgeschakeld. Wat een afgang." In zijn periode werd Nas fokker van Buitenzorg-cracks als Robin, Serge, Ster, Terry, Yick, Video, Bas, Vryo, Bobby, Chiel, Dante, Diego, Elma, In Go, Kazan, Kevin en Hinde. Na Dante fokte hij ook nog een tweede Derbywinnaar. Dat was It's Buitenzorg. Wim Nas kon prachtig over de ereronde na die zege vertellen. "Ach mijnheer Van Voorn, wat denkt u. Mijn vrouw en ik zaten met Ed Maas en zijn familie in de koets toen Ed voor de tribune een kennis op de tribune ontdekte. Hij ging staan en riep in onvervalst Haags "Hé Willem, je ziet het wel hè, de duivel schijt altijd op de grootste hoop." Wim Nas bleef altijd met verwondering naar de draf en rensport kijken. Hij droeg de stoeterij over aan zijn zoon Jan die noodgedwongen de bakens moest verzetten. Na Jan zijn vroegtijdige overlijden kwam er in 2015 een einde aan de legendarische stoeterij die 16 keer kampioen bij de fokkers werd.

Boven: Hier poseren Nel en Wim Nas in de jaren 70
voor het hoofdgebouw van Stoeterij Buitenzorg.
Aangekocht in 1972.

Boven: In de eigen veilinghal op Stoeterij Buitenzorg georganiseerde
Wim Nas rond de jaren 1980 een jaarlijkse veiling.

Boven: Veiling op Stoeterij Buitenzorg met een bomvolle tribune.

Boven: Wim Nas was een aimabele persoonlijkheid
die veel aan promotie van de sport en fokkerij deed.

De Fortuna Hoeve
Een andere stoeterij van omvang was de Fortuna Hoeve in Pesse. Opgezet in 1970 door Joop Schoonderwoerd, die als slagersknecht begon en groot werd in de vleesindustrie. In de drafsport maakte hij naam als eigenaar van Carlos Pluto en de Franse import Double Six M of, zoals Joop zo mooi zei, "dubbel sies". Schoonderwoerd importeerde vooral hengsten en merries uit Amerika. Trainer Appie Siderius was zijn eerste bedrijfsleider. Hij werd later opgevolgd door Hennie Streng. Er stonden hengsten als Loring Hanover, Fairmont Hanover, Gallant Prince, Pepitone Hanover, Duke of Lullwater, Porterhouse, The Black Douglas, Armbro Oxford en Bedevil ter dekking. Joop pakte de zaken groots aan en verkocht zijn jaarlingen ieder jaar tijdens een veiling in Pesse. Kopers en andere belangstellenden werden in de watten gelegd. Na enige tijd opende Joop nog een filiaal in Vortum Mullem en een stoeterij op de boerderij bij zoon Toine in De Bilt. Joop timmerde aan de weg. Een van zijn stunts die me is bijgebleven is de veiling van Unicef Fortuna. De koper zou zijn gewicht in liters Frans cognac krijgen en het goede doel (Unicef) kreeg 10% . Toeval of niet (bij Joop wist je het nooit) was "dikke" Karel Woltman de hoogste bieder. Behalve met Unicef ging Karel met 144 liter cognac naar huis. De stunt zorgde voor veel publiciteit. In oktober 1982 kwam er met een liquidatieveiling een einde aan de fokactiviteiten van Fortuna Hoeve. De 45 fokmerries, 33 jaarlingen en 26 veulens kregen een nieuw eigenaar. Joop fokte in twaalf jaar tijd 228 Fortuna dravers. Eerder leek hij er bij het geven van de naam Vaarwel Fortuna al een streep onder te zetten, maar het spel buiten de baan kwam toen van de grond. Joop dacht wellicht dat hij in Pesse alsnog gefortuneerd kon worden, maar zo ging het niet. De geboorte van Zum ende Fortuna kondigde het einde aan van een roemrijke stoeterij. Geheel in stijl bleef Zum ende ook nog eens recordloos. Het bedrijf in Vortum Mullem sloot al in 1980 en begin 1986 verkocht Joop ook het bedrijf in Pesse.
Ondanks alle investeringen konden de Fortuna paarden niet tippen aan de Buitenzorgjes. Joop zijn beste fokproducten waren Torpedo, Petra, Rik, Sergio, Solo, Utopia en Zamzam Fortuna. Ik leerde Joop kennen toen ik penningmeester van de KHRV Groningen werd. Joop zat in het bestuur van Hilversum en bezocht net aIs ik vele landelijke vergaderingen, die vooral bedoeld waren om de teruggang van de sport tegen te gaan. Er ging geen vergadering voorbij of Joop nam het woord en sprak dan steevast de woorden "ja meneer dat ken ik ook nog wel begrijpe met alleen maar lagere school." Joop kweekte er geen vrienden mee, maar deed er werkelijk alles aan om de sport te promoten. Onvoorstelbaar wat die man allemaal gedaan heeft. Van vrij entree acties met grote sponsoren, tot het verloten van fonkelnieuwe Mercedessen, van het uitdelen van dozen vol bonbons tot het bedenken van het 2% plan om public relations te bedrijven. Visie en gebrek aan inzet kon je Joop niet ontzeggen, maar helaas verpakte hij zijn plannen vaak ongelukkig. Het leidde tot hevige botsingen met beleidsbepalers en de redactie van het vakblad. Dankzij zoon Toine Schoonderwoerd worden er nog steeds Fortuna dravers gefokt en met succes. Denk maar aan Andriy, Coktail, Broadway, Conway, Freeway en Onmyway Fortuna.

Boven: Huldiging van Torpedo Fortuna en Jan van Dooyweerd
na de winst in de Sweepstakes. Links Joop Schoonderwoerd
en zijn echtgenote.

Boven: Schoonderwoerd in zijn element tijdens een van zijn veilingen.
De man met de hamer is afslager Polly Kamphuis. Links de notaris.

Boven: Joop Schoonderwoerd deed van alles om onze sport te promoten.
Hier overhandigt hij (met zwarte jas) in 1992 te Hilversum de sleutels
van de door hem uitgeloofde Mercedes aan de gelukkige winnaar.

Stoeterij Laren en Star Farm
Ton Spoelder had een slagerij (in Laren) en een vleeswarenfabriek. Hij was ook bestuurslid (voorzitter) van de baanvereniging PSH Hilversum. Na een paar hartinfarcten zocht hij in de dravers aangenaam vertier. Hij begon in 1975 in Eemnes Stoeterij Laren. Op den duur fokte hij met 15 merries en daar kwamen af en toe hele goede paarden van zoals Larens Roem, Larens Abaka, Larens Trots, The Import Laren en Worthy Boy Laren. Om gezondheidsredenen werd de stoeterij in 1980 al weer opgeheven. Spoelder ging samen met Harry Meinardi en Piet Groot (ook begonnen als slager, met later een groothandel in vleeswaren) in Boyl (gemeente Weststellingwerf) een nieuw avontuur aan met de Star Farm. Daar dekten Star Performer, Surge Hanover, Henri Buitenzorg en Spearmint. Eind 1982 stopte het bedrijf vanwege de malaise in de sport. Het bedrijf lag aan de Boekelteweg en daar werden toppers als Ymond en Zeus Boekelte geboren. Piet Groot kocht vlak voor de opheffingsveiling Ymond Boekelte, waarmee Harry van Ooyen de Derby van 1984 won.

Boven: Rob Feenstra (midden) wordt gefeliciteerd door PSH-voorzitter
Ton Spoelder. Links Arnold Mollema met de winnares van
Hilversums Sprinters-prijs op 6-9-1983, Weandy F.

Boven: Henri Bz wordt hier als dekhengst getoond
door bedrijfsleider Harry Meinardi.

Boven: Huldiging van Ymond Boekelte en Harry van Ooyen
na hun Derby-zege in 1984. Rechts Harry's echtgenote
Nancy (Geersen) en links (mede-)fokker en eigenaar Piet Groot.

Stoeterij Du Bois
In 1982 kwam er ook een einde aan de Du Bois stoeterij van Richard Vink in Schijndel. Richard was succesvol eigenaar van een meubelfabriek. In 1968 begon hij met zijn draverfokkerij. Hij kocht toen een groot aantal fokmerries van de net overleden Joh. Smit. In zijn eerste lichting "du Bois" dravers was Jaspis du Bois direct een voltreffer. Jaspis voerde 100% Smit bloed want zijn vader was Quicksilver S en zijn moeder de van de erven Smit gekochte Queenly Bertha. Die merrie zou Vink verder geen succes meer brengen. In de breedte fokte Vink echter succesvol want van 1979 t/m 1985 was hij kampioen bij de fokkers. Zijn hengsten waren Barry Williams, Mucho Pride en Rising Wind. Hij had in Zacatal du Bois een Derby winnares in 1985. Andere succesvolle du Bois dravers waren Yoboko, Kabbes, Paloro, Veitch, Rokko, Zingana en Waaipalm. Richard bleef na de veiling van zijn bedrijf nog met Wangura du Bois fokken. Van Mucho Pride bracht zij als eerste Den du Bois, die met Jos van Koolwijk de Jonkerprijs won. Daarna ging Jos met zijn tweejarige crack naar Enghien. Den du Bois won schitterend in 1.18,4 en verdiende € 17.500. Jos was die dag toprijders als Ulf Nordin, Wilhelm Paal, Heinz Wevering en Jean-René Gougeon (le pape oftewel de paus van Vincennes) te snel af.

Boven: Het echtpaar Vink en Jos van Koolwijk.

Gallant's Farm
Barend van den Bor zei ooit in een interview "ik ben zo eigenwijs als de Noordzee diep is" en juist door die eigenschap werd de fabrikant (van pijpleidingen en apparaten) eigenaar van Gallant Way. Barend kocht eerst Famous Mac omdat zijn vrouw daar zo gek op was. Die deed het niet onaardig en uit sentimentsoverwegingen kocht Van den Bor daarna zijn halfbroer Gallant Way. Een topper, die in handen van Piet Smit de Jonkerprijs, de Productendraverij en de Derby van 1968 won. Toen Gallant goed genoeg werd bevonden om voor nageslacht te zorgen opende zijn eigenaar in 1969 stoeterij Gallant's Farm in Stroe. Daar stonden ook hengsten als Coaltown Charlie, Dark Legend, Stanley Cup, Henri Buitenzorg en Way to Stay ter dekking alsmede de tijdelijk gehuurde Star Performer.

Boven: Barend van den Bor toont een veulen op zijn stoeterij Gallant's Farm.

Stoeterij Crown
Daar waar ooit de Gallants Farm in Stroe stond, daar opende Willem Bos midden jaren tachtig stoeterij Crown. Willem had patent verkregen op een zeepautomaat. Daar deed je je hand onder en als je aan het lipje trok kreeg je een klodder vloeibare zeep in je handen. Zo simpel als wat, maar Bos werd er rijk mee en kocht Speedy Gent, waarmee Harry Pools langs de Europese banen trok. Bos kon dekhengst Express Pride huren, mede omdat dankzij kunstmatige inseminatie ook 100 dekkingen voor zijn vaderland Finland beschikbaar bleven. Er was duidelijk een nieuwe tijd aangebroken. De traditionele live dekking kreeg concurrentie van k.i. met vers of diepvries sperma. Bos had in Brilliant H een succesvolle dekhengst die de verrassende Derby-winnares van 1993, Happening, bracht. Vaderpaard Gouge maakte naam met Derby winnaar Floris Bos (1991). Bos fokte zelf bij Brilliant H goede dravers als Cortoz Crown en Duncan Crown.

Boven: Willem Bos fokte ondermeer Duncan Crown van
zijn eigen dekhengst Brilliant H. (hier met Hans Sinnige
op weg naar de start, toen hij een interland tegen de
Duitsers won op Duindigt)
(we zoeken nog een foto van Willem Bos)

Hanovers Hoeve
Herman Zielman was misschien wel de meest gelukkige van alle stoeterij eigenaren. Hij exploiteerde jarenlang een chauffeurscafé bij Staphorst. Vele noordelijke trainers stopten daar op de terugreis van Hilversum. Herman importeerde Heres uit Duitsland. Dat was een hengst met een eenvoudige afstamming, een matige winsom van ruim 100.000 DM en een record van 1.20,2. Zijn belangrijkste aanbeveling was dat hij als tweejarige al 1.20,6 liep. Juist die vroegrijpheid was een wapen. Klaas Woudstra schitterde met de eerste tweejarigen van Heres, zoals Niels Zuidvelde, Nicky Norton, Nolter W en Nora Hanover. Heres kreeg daarna zoveel belangstelling van de fokkers dat Zielman spoorslags de Hanovers Hoeve in Koekange in het leven riep. Zielman fokte zelf ook dravers maar niet in die aantallen dat hij jaarlijks een veiling moest houden. Rieka Hanover, uiteraard van Heres, was zijn beste fokproduct. Henk Hamming volgde Klaas daar op als hengstenhouder/trainer. In 22 jaargangen bracht Heres maar liefst 1.232 geregistreerde nakomelingen. Vriend, Ovatio en Veric Brach waren de meest winnende Heres kinderen. Met hengsten als Quirinal P en Sun Hanover had Zielman beduidend minder succes. In 2000 verkocht Henk Hamming de Hanovers Hoeve aan Tjalco de Witte. Henk nam de naam mee naar Oudeschoot (eerder het entrainement van Smeding) maar door verkoop van het bedrijf aldaar kwam er recentelijk (eind 2024) een einde aan de Hanovers Hoeve.

Boven: Heres als 27-jarige. Dit paard heeft veel betekend voor
zijn eigenaren en voor onze sport en fokkerij.

Boven: Een gelukkige familie Zielman na de overwinning van
Trabant Hanover met Henk Hamming in de Supertrio-koers
Noordzeeprijs op 25 april 1982 op Duindigt.
(foto Jacques van Bellen)

Boven: Deze boerderij in Koekangerveld is door de Fam. Zielman
aangekocht toen Heres steeds grote aantallen merries kreeg te dekken.
Eerst werd Klaas Woudstra er de trainer/hengstenhouder en
later gingen Ellen en Henk Hamming er wonen.
Na het overlijden van Zielman namen zij "het spul" over.
In 2000 heeft Tjalco de Witte het gekocht.

Victory Farm
In Lippenhuizen verruilde Hendrik Pol zijn bestaan als trainer voor het beroep van hengstenhouder. Daarnaast kocht hij massaal uitgekoerste dravers op voor de handel en de slacht. Op zijn Victory Farm stonden hengsten als Revillon, Lamour, Dunnigan Lobell, Keller Lobell, Nevele Impulse, Yankee Tornado, Snow Speed, Duke Iran, Manza Buitenzorg en Stangaro. Pol fokte ook Victory-dravers en had in Oprah Victory een Jofferprijs winnares. Begin van deze eeuw deed Pol zijn bedrijf over aan trainer Hans Bot.

Boven: Hier wordt het 'super-kwartet' van Victory Farm uit 1999 getoond.

Boven: Hendrik Pol toont begin oktober 2011 het getekende
verkoopformulier en het paspoort van Derek Buitenzorg aan
TV-Friesland-medewerkster Simone Scheffer. Pol was genoeg
drafsportliefhebber om blij te zijn met deze actie. Jammer genoeg
heeft hij het mooie vervolg niet meer kunnen meemaken.
Enkele maanden later is hij plotseling gestorven.
Toekomstige trainster Sjoukje Wagenaar houdt Derek vast.

Conclusie
Deze terugblik maakt duidelijk dat het geen eenvoudige zaak is om een florerende stoeterij in ons land in de benen te houden. Des te meer waardering moet je hebben voor hedendaagse bedrijven als de Boko Stables, Flevofarm, Newport Breeding, Stal Hazelaar en de Greenwood Farm.

(einde artikel van Henri van Voorn)

Voor enkele van de in dit artikel genoemde mensen
zijn aparte beschrijvingen gemaakt.
Voor Wim Nas: Click hier
Voor Jan Nas: Click hier
Voor Joop Schoonderwoerd: Click hier
Voor Hendrik Pol: Click hier